Yağlı Egzama (Seboreik Dermatit) Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?

Egzama Latince Seboreik Dermatit anlamına gelen ve çeşitli sebeplerle ortaya çıkan birçok türü olan cilt reaksiyonudur. Hayati önemi olmasa da hem estetik olarak sorun teşkil eder, hem de kaşıntı ve diğer şikayetler hastaları rahatsız eder. Erişkin makat kaşıntılarının önemli bir kısmı anal dermatit denilen egzama kaynaklıdır.

Bebeklik ve Yetişkin Farkı Nedir?

Bebeklerde genellikle diğer sorunlarla karıştırılır. Bebeklerde görülen konak denilen sorun bir egzama türü değildir çocuğun deri değişim hızının çok yüksek olmasından dolayı ölü deri birikmesidir ve genellikle uygun şampuanlarla düzelir. Erişkinlerdekinde ise temel sorun farklıdır ya alerjik bir reaksiyondur ya da mantara karşı alerji benzeri vücut reaksiyonudur. (1)

Yağlı Egzama Bulaşıcı mıdır?

Bulaşıcı bir hastalık değildir. Her ne kadar %60 kadarında mantar tespit edilse de malessezia furfur denilen bu mantar normal şartlarda neredeyse her insanda olan ama hastalık yapmayan bir mantardır yani mantar hastalığından biraz farklıdır. Malessezia furfur’un derideki yoğunluğu arttığında sorun yaratır.

Egzama Türleri Nelerdir?

Atopik dermatit, daha çok çocuk yaşlarda ortaya çıkar, kir, toz, çeşitli gıdalarla ortaya çıkabilir.

Kontakt dermatit, deriyi rahatsız eden deterjan, sabun vs. sebebiyle olur.

Gravitasyonel, gebelik döneminde görülür, muhtemelen stres kaynaklıdır.

Stres Egzaması, ağır streslerde artar.

Egzama Neden Olur?

Çeşitli maddelere (sabun, bulaşık deterjanı vs) ve gıdalara (çilek, kuru yemiş, baharatlar vs.) karşı alerji şeklinde ortaya çıkan atopik dermatit en sık görülenidir, 2. sırada vücudun yağ salgısının fazla olduğu yerlerde ve kıllı bölgelerde görülen yağlı egzamadır.

Kafa derisinde görülenlerde malessezia furfur adlı mantar suçlanmaktadır. Hastaların % 60-70 kadarında bu mantarın varlığı tespit edilmiştir. (2)

Sakallı bölgelerde jiletin tahrişine bağlı olarak da gelişebilmektedir.

Klinik Bulgular ve Belirtiler

• Vücut derisi veya saçlı deride kızarıklık
• İltihaplı görünüm
• Kaşıntı, özellikle koltukaltı, kasık ve kafa derisi gibi yerlerde daha rahatsız edici düzeylerde olabilmektedir.
• Islaklık hissi, kafa derisinde bu durum saçın yağlanması şeklindedir.
• Kıllı bölgelerde kepeklenme, deri değişim hızı artar ve öle deri üretimi fazlalaşır. (3)
• Sivilcede artış, gençlerde sivilce oluşumu yağ metabolizması ile yakından ilgilidir.
• Sık enfeksiyon, derinin direncinin azalmasına bağlıdır.

Yağlı Egzama Tedavisi Nasıl Yapılır?

Önemli olan şikayetlerin ve görselliğin düzeltilmesidir. Özellikle yüz bölgesindeki hastalıklı deri görünümü hastayı çok rahatsız edebilmektedir bu sebeple görsellik önemlidir. Tedavide yaygın olarak kortizonlu merhemler kullanılır, ancak kortizonlu merhemler uzun süre kullanıldığında çeşitli yan etkilere oluşturması sebebiyle bitkisel kortizonlar ve diğer cilt yatıştırıcı ilaç ve ürünler tercih edilmelidir.

Türkiye’de bitkisel kortizon içeren tek merhem Pruzon Merhemdir.

Türkiye’de üretilen egzama şampuanlardan Seboderm Şampuan’da klimbazol bulunmaktadır, diğer şampuanlarda itrakonazol veya ketokonazol bulunmaktadır.

Bitkisel kortizon (fitosteroid) dendiğinde akla gelen ilk ürün meyan kökü extractı (glycyrrhiza glabra)olup, tıpta kortizon yerine yaygın olarak kullanılmaktadır. Bitkisel kortizonlar diğer kortizonların yaptığı yan etkilere (ciltte incelme, kilo artışı, kılcal damarlarda artış, kızarıklık, dayanıksızlık vs.) sebep olmayıp, güvenle kullanılabilirler.

Bunun dışında çinko oxit cilt rahatlatıcı olarak, mikrop öldürücü olarak ise kalamin ve TTO (Tea Tree Oil- çay ağacı yağı) kullanılır. (3)

Kafa derisi ve kaş, koltukaltı gibi diğer kıllı bölgelerde % 60 oranında mantar sorumlu olduğu için bu bölgeler yıkanırken içeriğinde climbazol olan şampuanlar tercih edilmelidir. Climbazol çok eski bir molekül olmadığı için diğer mantar öldürücüler olan ketokanazol ve itrakonazol den daha etkilidir.
Tüm bunlara ek olarak sebep bulunabiliyorsa ortadan kaldırılmalıdır. (4)

Diğer vücut bölgelerinde olan yağlı egzamada (seboreik dermatit- seborrheic dermatitis) genellikle sebep bulunamadığından direk tedavi başlanır. Stres başlatıcı ve ilerletici etkilere sahip olduğundan stresle mücadele edilmelidir.

Vücudun tüm bölgelerindeki egzamalar için bölgesel tedavi uygularken mutlaka günde 10 mg B7 vitamini (Biotin) de birlikte alınmalıdır.

Egzama Tekrarlar mı?

Evet egzamalar tekrar etme ihtimali olan bir hastalıktır. Sebep bulunup ortadan kaldırılabilirse tekrarlamaz. Ama sebebi bulunamadığında tekrarlaması durumunda tedavi yeniden başlanır. Yağlı egzama tedavisinde özellikle Pruzon hekimler tarafından tavsiye edilmektedir. Pruzon yüz, koltukaltı, kasıklar, kulak arkası gibi deri bölgelerinde başarıyla kullanılabilir ama saçlı deri gibi kıllı bölgelerde daha çok şampuan ve losyonlar tercih edilmelidir. Bir defa olumlu sonuç alındıysa tekrarladığında panik ve stres yapmaya gerek yoktur, yeniden tedavi başlandığında düzelecektir. (5)

Yağlı Egzama Nasıl Önlenir?

Yukarıda yazılan olabilecek sebepler tespit edildikçe devreden çıkarılmalıdır. Saçlı deride ise günlük şampuan olarak Climbazol içeren şampuanlar tercih edilmelidir, yeterli gelmeyecek kadar ileri düzeydeyse şampuanla birlikte losyon da kullanılmalıdır. Aşırı yağlanma varsa dermatoloji uzmanı kontrolünde Roaccutane Tablet kullanılabilir.

Yağlı Egzama Saç Döker mi?

Her ne kadar hastaların neredeyse tamamı egzamanın olduğu dönemde saç dökülmesi olduğunu veya dökülmenin arttığını ifade etse de bu konuda ciddi tereddütler olsa da kesin bir kanıt bulunamamıştır. Mikrobik olmayan bir tür iltihabi reaksiyon olduğu için saçı dökebildiği gibi kıllı bölgelerde sivilcelere neden olarak da saçı dökebilir.

Birlikte saç dökülmesi varsa ve başka bir dökülme sebebi yoksa egzamanın tedavisi ile dökülme de durur. Ek olarak genetik dökülme gibi bir dökülme sebebi varsa egzamanın tedavisi ile birlikte dökülmeye yönelik tedavi de yapılmalıdır.

Kliniklerimizde yağlı egzama tedavisi yapılmamakta olup makalemiz hasta bilgilendirme amacıyla paylaşılmıştır. Makalemizde en ayrıntılı ve doğru bilgileri bulabilirsiniz.

Kaynak

1- Karakurt, D. Y., Yücel, E., Özçeker, D., & BESER, F. (2020). Atopik Dermatit Tanılı Çocuklarda Banyo Alışkanlıkları ve Egzama Şiddetine Etkisi. Çocuk Dergisi, 20(3), 83-88.

2- Okan, G., & Özarmagan, G. (2013). Atopik Dermatitin Bas-Boyun Tutulumunda Malassezia Mantari ve Ev Tozu Akarlarinin Rolü/The Roles of Malassezia Yeast and House Dust Mites in Atopic Dermatitis with Head and Neck Involvement. Turk Dermatoloji Dergisi, 7(1), 18.

3- Borda, L. J., & Wikramanayake, T. C. (2015). Seborrheic dermatitis and dandruff: a comprehensive review. Journal of clinical and investigative dermatology, 3(2).

4- Knight, T. E., & Hausen, B. M. (1994). Melaleuca oil (tea tree oil) dermatitis. Journal of the American Academy of Dermatology, 30(3), 423-427.

5- Turner, G. A., Matheson, J. R., Li, G. Z., Fei, X. Q., Zhu, D., & Baines, F. L. (2013). Enhanced efficacy and sensory properties of an anti‐dandruff shampoo containing zinc pyrithione and climbazole. International journal of cosmetic science, 35(1), 78-83.

6- Peters, A. S., Kellberger, J., Vogelberg, C., Dressel, H., Windstetter, D., Weinmayr, G., … & Radon, K. (2010). Prediction of the incidence, recurrence, and persistence of atopic dermatitis in adolescence: a prospective cohort study. Journal of allergy and clinical immunology, 126(3), 590-595.