Anal Fistül Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?

Fistül organlar ve cilt arasında normalde olmaması gereken ama sonradan ortaya çıkan iki ucu açık boru şeklindeki kanallara verilen isimdir. Fistul, fistula latince kanal anlamına gelmektedir. sindirim, idrar ve üreme sistemlerinde ve dolaşım sisteminde ortaya çıkabilir. Fistüller genellikle yaralanma, iltihaplanma ve apseleşme gibi durumlar sorasında ortaya çıkabilmektedir. En sık görülen fistüller makat bölgesinde ortaya çıkan fistüllerdir. Tıbbi olarak makat fistülü ya da perianal fistül gibi isimlerle anılmaktadır. Bu yazımızda makat bölgesinde ortaya çıkan fistüllerin neden olduğundan ve nasıl tedavi edildiğinden ayrıntılı olarak bahsedilecektir.

Anal Fistül Nedir, Ne Demek?

Cilt ve bağırsak arasında ortaya çıkan iki ucu açık boru şeklindeki kanallara anal fistül denilmektedir. Oluşan kanalın açık iki ucu bulunmaktadır. Bunlara ağız ismi verilmektedir. Bağırsak tarafında olan ağıza iç ağız, makat derisi tarafında olana ise dış ağız ismi verilmektedir.

Perianal Fistül Neden Olur?

Makat bölgesinde oluşan fistüllerin neredeyse tamamı makat bölgesinde oluşmuş ve kendi kendine patlamış apseler ile ilişkilendirilmiştir. Öyle ki bazı kaynaklarda makat apseleri perianal fistül hastalığının başlangıç aşaması olarak kabul edilmektedir.

Virginia Üniversitesi genel cerrahi alanına başvuran 1000 hasta arasında yapılan bir araştırmada hastaların %40ında sorunun apse ve buna bağlı olarak ortaya çıkan fistül şikayeti ile hastaneye başvurduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Amerika genelinde yapılan bir araştırmada her sene 20000-25000 civarında hastanın fistül şikâyeti ile hastanelere başvurduğu tespit edilmiştir.

Anal apseler, inflamtuvar bağırsak hastalıkları ( Crohn hastalığı ve ülseratif kolit) makat bölgesi apselerinin başlıca sebepleridir.

Anal Bölgede Bulunan Apselerin Kendi Kendisine Patlaması Fistül Oluşmasına Neden Olmaktadır.

Makat bölgesinde nemliliği sağlayarak dışkılamayı kolaylaştıran salgı bezleri bulunmaktadır. Bu bezlerin herhangi bir sebeple tıkanması sonucunda normal şartlarda salgılanarak cilt dışına çıkan sıvı cilt dışına çıkamayarak deri altında birikir. Biriken bu sıvı apseleşmeye neden olmaktadır.

Apseler müdahale edilmez ise kendi kendine patlama eğilimindedir. Kendi kendine patlayan apselerin akıntısı makat derisi ve bağırsağın son kısmında fistül yani iki ucu açık bir boru oluşmasına neden olmaktadır.

Apselerin kendi kendine patlaması hem fistül riski oluşturmaktadır. Hem de apsenin tekrar etme riskini arttırmaktadır.

Apselerin fistül oluşturmaması için doktor tarafından boşaltılması ve dren takılması gerekmektedir.

Crohn Hastalarının Birçoğunda Makat Fistülü Hastalığı Görülmektedir.

Crohn hastalığı kalın bağırsağın son kısmında ülser ve kalınlaşma meydana gelmesidir. Perianal fistül hastalığı ile en sık ilişkilendirilen hastalıktır. Yapılan araştırmalar crohn hastalarında %20-40 civarında fistül gelişme riski olduğunu tespit etmiştir.

Aynı şekilde tekrar eden fistül vakaları da crohn hastalığı ile ilişkilendirilmektedir. Sık sık tekrar eden hastalık durumlarında kolonoskopi yapılarak crohn hastalığı açısından araştırma yapılması önerilmektedir.

Fistül Nasıl Anlaşılır? Belirtileri Nelerdir?

• Apse Hikayesi
• Akıntı
• Kötü Koku
• Makat çevresinde tahriş
• Nemlilik ve ıslaklık
• Kaşıntı

Fistüller yapısal olarak ağrıya neden olan hastalıklar değildir. Ancak fistül hastalığından önce görülen apseler hastalarda makat bölgesinde şiddetli ağrı şikayeti yaşanmasına neden olmaktadır.

Apselerin patlaması ile ağrı şikayeti kalkar. Ancak bu aşamada akıntı ve kötü koku şikayeti görülür. Ortaya çıkan akıntı fistül kanalının oluşmasına neden olmaktadır.

Makat bölgesinde sürekli olarak kötü kokulu bir akıntı olması hastaların hayat kalitesini düşürmektedir. Ayrıca sürekli akıntı olması bölgenin tahriş olmasına ve kaşınmasına neden olmaktadır.

Fistül Teşhisi Nasıl Koyulur?

Hastanın dinlenmesi ve doktor muayenesi genellikle teşhis koyulması için yeterlidir. İlk olarak hastanın şikayetleri dinlenir sonrasında doktorun yapacağı parmak muayenesi ile kesin teşhis koyulabilir. Fistül teşhisi için bunlar yeterlidir.

Ancak doktorun gerekli görmesi durumunda altta yatan başka hastalıklar olup olmadığının anlaşılması için ek olarak anal ultrasonografi veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi tetkikler yapılabilir.

Fistül Tedavisi Nasıl Yapılır?

Fistüllerin nasıl tedavi edileceği fistülün makat kasları ile olan bağlantısına göre farklılık gösterebilmektedir. Eğer fistül makat kaslarına dokunmuyorsa basit fistül ancak makat kasları arasından geçiyor ise komplike fistül olarak gruplandırılır.

Makat bölgesinde yapılan ameliyatlı tedavilerde kasların zarar görme riski bulunmaktadır. Bu bölgedeki kasların zarar görmesi kalıcı olarak gaz ve dışkı kaçırma sorununa neden olmaktadır. Bu nedenle anal bölgede ortaya çıkan hastalıklarda ameliyatsız tedaviler önceliklidir.

Fistül Ameliyatı

Fistül ameliyatı yalnızca basit yani kaslarla bağlantısı olmayan fistüllerde uygulanmaktadır. Tedavide fistül ağızları keserek çıkarılır. Sonrasında fistül hattı anal kanaldan çıkarılarak tedavi tamamlanır. Başarılı bir uygulamadır.

Kesi yapılmasından dolayı bu tedavi karmaşık fistül vakılarında uygulanamamaktadır. Kamaşık fistüllerde makat kaslarının zarar görme riski bulunur. Bu nedenle ameliyatsız tedavi önerilir.

Seton Tedavisi

Seton tedavisi karmaşık fistülerin tedavisi için geliştirilmiş ameliyatsız bir tedavidir. Tedavide dış ve iç ağzın arasına ip bağlanmaktadır. Amaç ipin bölgede zamana yaygın olarak gerginlikle yavaş yavaş kesilmesini sağlamaktadır. Kesilme işlemi uzun süreçte ve yavaş bir şekilde olmasından dolayı acısız ve risksizdir.

Tedavisi zorlu ve başarısı oranı düşük olan karmaşık fistül vakıalarında seton yöntemi ile %60-70 oranında başarılı sonuçlar elde edilebilmektedir.

Lazerle Fistül Tedavisi

Tıp ve teknoloji alanındaki gelişmeler sayesinde basit fistüller kesi yapılmadan lazer tekniği ile kolaylıkla tedavi edilebilmektedir.
Tedavide dış ağızdan girilerek fistül kanalının tamamı ve dış ağzın olduğu alam lazer ışını ile taranır. Yani kontrollü bir şekilde tahrip edilir. Bu sayede fistül borusu kapatılmış olur. Fistül kanalı tamamen kapatıldıktan sonra sorunun tekrar etmemesi için dış delikte kapatılır. Bu sayede sorunun tekrar etme riski en aza indirilmiş olur.

Makat Fistülü Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Fistül kişilerin hayat kalitesinin oldukça etkileyen bir hastalıktır. Bu nedenle fistül hastalığı ile uzun süre yaşanması hastalar açısından bezdirici olacaktır. Bezdirici olmasının yanı sıra uzun süre tedavi edilmeyen fistüller zaman içerisinde makat kanseri hastalığına neden olabilmektedir.

Anal Fistül İçin Hangi Doktora / Bölüme Gidilir?

Makat fistülü hastalığının tanısı ve tedavisi için hastanelerin genel cerrahi bölümlerine başvurabilirsiniz. Makat hastalıkları yani proktoloji konusunda tecrübeli olan doktorlara başvurmanız sizin için avantaj olacaktır.

Bunun için IDEA TIP’ın her şubesinde görev yapan genel cerrahi uzmanlarına iletişim bilgilerimiz aracılığı ile ulaşabilir ve randevu alabilirsiniz.

Fistül Sarımsak Tedavisi

Anal fistül yalnızca cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilen bir rahatsızlık olup, evde sarımsak, bitkisel yada benzeri yöntemlerle maalesef iyileşmeyecektir. Bu ve benzeri yöntemlerin evde denenmesi vakit kaybı yaşatacak olup hastalığın ilerlemesine sebebiyet vereceği unutulmamalıdır.