Varis Yarası (Varis Ülseri) Nedir, Neden Olur, Tedavisi Nasıl Yapılır?

Varis yarası, ilerleyen varis hastalarında sıklıkla rastlanan bir durumdur. Varis hastalığı özellikle kadınlar arasında oldukça yaygındır. Bu yazımızda varis hastalığına bağlı olarak ortaya çıkan varis yarası detaylı bir şekilde ele alınacaktır. Varis yaralarının oluşum sürecinin daha iyi ve doğru anlaşılması için varis hastalığının ne olduğuna kısaca değinilmesi mantıklı olacaktır.

Varis Nedir?

Varis toplardamarlarda bulunan ve kanın kalbe taşınırken geri kaçmasını engelleyen kapakçıkların görevini yerine getirememesi sonucunda kanın toplardamarda birikmesine bağlı olarak damarların yapısal olarak bozulması yani genişlemesidir. Yani varis kısaca toplardamar genişlemesi olarak ifade edilebilir.

Varis hastalığı tedavi edilmedikçe ilerleme eğiliminde olan bir hastalıktır. Varis derecelendirilmesi evrensel olarak kabul gören Ceap sınıflandırmasına göre yapılmaktadır. Ceap sınılandırması varisleri derecesine göre 1 ile 6 arasında sınıflandırmaktadır.

İlk derecelerde olan varisler tedavi edilmezse 5 ve 6. Derecelerde bacaklarda varis yaraları (varis ülseri) ortaya çıkmaktadır.

Ceap Sınıflandırması

C1 aşaması kılcal varis çatlamalarının tespit edildiği anlamına gelmektedir. Kılcal damar çatlamaları toplumda varis hastalığı ile aynı görülmektedir. Ancak kılcal damar çatlamaları sağlık sorunu olmaktan ziyade daha çok estetik bir sorun kabul edilir. Kılcalların bulunması kişide herhangi bir sağlık şikayetine neden olmaz. Ancak estetik açıdan istenmeyen görüntülere neden olur.

Kılcallar tedavi edilmez ise varise dönüşmezler. Ancak hızlı bir şekilde örümcek ağı gibi yayılabilirler. Bu nedenle erken dönemde müdahale edilmesinde fayda vardır.

C2 aşaması küçük ve orta ölçekli varislerin tespit edildiği anlamına gelir. Bu aşamada bazı hastalarda bacaklarda kaşıntı ve ağrı şikayeti görülebilir. Bazı hastalarda ise herhangi bir belirtiye rastlanmaz.

C2 aşamasındaki varisler tedavi edilmez ise ilerler. Bacaklarda şişlik ve ödem gibi sorunlar ortaya çıkar. Ödem ve şişlik belirtilerinin bulunduğu varis vakıaları C3 olarak sınıflandırılır.

C3 aşamasında tedavi edilmeyen varisler ilerlemeye devam eder ve daha büyük çaplı varislere dönüşürler. Genişleyen damarlar cilt yüzeyinden belirgin hale gelir, ciltte renk değişimleri olur. Bu belirtilerin görüldüğü varisler C4 olarak sınıflandırılır.

C5 ve C6 aşamalarında artık damarlarda kan dolaşımı neredeyse durmuş şekildedir. Kanama gibi şikayetler görülebilir. Bu aşamaya gelen varislerde bacaklarda varis ülseri adı verilen yaralar ortaya çıkabilmektedir.

Varis Ülseri (Bacak Yarası) Neden Olur?

Varisler tedavi edilmezse önce büyük boy varislere dönüşür. Sonrasında ise bacaklarda ülser yani yaralar oluşur.

Varislerin ilerlemesi ile birlikte damarlar genişler, çatlar ve kanama gibi sorunlar ortaya çıkar. Bu aşamada bacaklarda dolaşım bozukluğu olmasına bağlı olarak bacak yaraları ortaya çıkar.

Normalde vücudumuzda oluşan yararlar vücudun kendisi tarafından süreç içerisinde onarılır. Ancak varise bağlı oluşan yaraların kendi kendine geçe ihtimali yoktur. Dolaşım bozukluğundan dolayı dokuların yenilenmesi için gerekli olan temiz kan bölgeye ulaşamaz. Bu durumda yaraların iyileşmesini engeller.

Varis yaralarına müdahale edilmez ise yara kemiklere kadar inebilir. Ciddi boyutlu doku kayıplarına neden olur. Varis yaraları hastanın yaşam kalitesini doğrudan etkiler.

Venöz Ülser Nasıl Oluşur?

Ulcus crusis veya varis ülseri de denilen bu kronik yaraların en önemli sebebi toplar damar dolaşımının bozulmasıdır. Toplar damarlar kirli kanı kalbe taşır, damarlar genişlediğinde bulunduğu alanda basınç artışına neden olur.

Toplar damar deriye yakın seyrettiği için o bölgedeki kılcal damarların deriye getirdiği oksijen ve besleyici maddelerin yetersiz kalmasına ve buna bağlı olarak derinin yeterince beslenememesine neden olur.

Yeterince iyi beslenemeyen deri giderek kalite kaybeder ve basit travmalarla yaralanabilecek kadar incelir ve hassaslaşır. Kalite kaybeden deri kaşırken bile yaralanabilir.

Derinin yeterince iyi beslenememesinin getirdiği bir diğer sorun da iyileşememe sorunudur. Oluşan küçük yara bir türlü iyileşemez hatta giderek büyür ve derinleşir (1).

Varis Ülseri Belirtileri Nelerdir?

Varis ülserinin belirtileri varisler ile aynıdır. Çünkü sorun varis hastalığının tedavi edilmemesine bağlı olarak ortaya çıkar. Varisler oluşum aşamasında bacaklarda ağrı, kaşıntı, kramp gibi şikayetlere neden olur. Hastalığın ilerlemesi ile birlikte ortaya çıkan şikayetlerin dozunda artış görülür. Bacaklardaki ağrı varisler ilerledikçe yürüme zorluğuna bile neden olabilir. Daha ileri evrelerde yani yaraların oluşum aşamasında ise bacaklarda renk değişimi, ciltte sertleşme gibi şikayetler görülmeye başlar. Sonrasında ise baca yaraları ortaya çıkar. Yaralar kötü kokulu açık yaralardır. Tedavi edilmedikçe doku kaybına neden olarak ilerler.

Varis Ülseri Nasıl Teşhis Edilir?

Diğer yaralardan daha farklı bir görünümü vardır, bu bulgular; görüldüğünde kronik varis ülseri teşhisi konur.

• Temiz kan yeterli gelmediği için etrafı mor renklidir.
• Tepki olarak kahverengi lekeler vardır. Lekeler geniş ve düzensizdir.
• Yaranın etrafındaki deri çevre deriden daha incedir.
• İyileşemeyen kronik bir yaradır.
• Yaranın içinde exuda denilen sarı – beyaz salgı vardır.
• Yara genellikle bilek ve bacak ön yüzdedir.
• O bölgede ve daha üst kısımlarda varisler vardır.

Bu bulguların biri veya birkaçı görüldüğünde varis teşhisi kesinleşir. Teşhis için teknolojik desteğe ihtiyaç duyulmaz ama derin toplar damarların durumunun değerlendirilmesi için doppler yapılır. (2)

Varis Ülseri Tedavisi Nasıl Yapılır?

Varis ülserleri iki aşamalı bir şekilde tedavi edimektedir. Öncelikle ülserin oluşmasına neden olan varis problemi tedavi edilir. Sonrasında yara tedavisi yapılır.

Nasıl ki akıtan bir mutfak lavobosunun tamiri için ilk önce akıntı yani su kaçağı tamir edilir daha sonra akan suyun verdiği hasar. Varis yarasında da mantık aynıdır. Eğer su sızıntısı sorunu çözülmeden suyun hasara neden olduğu alanlarda tamir edilirse. Su sızıntısı devam ettiği için sorun çok kısa sürede tekrar eder.

Varis yarası sorunlarında da öncelikle yara oluşmasına neden olan varisler tedavi edilir. Daha sonrasında yara tedavisine başlanır.
Yaranın tamamen iyileşmesi için tedavinin bu şekilde yapılması şarttır.

Varis hastalığı skleroterapi, köpük ve yapıştırma gibi yöntemlerle ameliyatsız olarak tedavi edilmektedir. Varis yaraları ise PRP adı verilen bir teknik ile tedavi edilmektedir.

PRP ile Bacak Yarası Tedavisi

PRP nin açılımı Platelet Rich Plasma yani trombosit yönünden zengin kan anlamına gelmektedir. PRP kişinin kendi kanı alınarak elde edilen bir solüsyondur. Ve içeriğinde normal kandan 4 5 kat fazla trombosit bulunmaktadır.

Trombositler doku ve hücrelerin yenilenmesini ve yaraların iyileşmesini sağlar. Elde edilen PRP solüsyonu yara olan bölgelere enjekte edilir. Bu sayede yaranın iyileşmesi sağlanır. İşlem yara iyileşene kadar seanslar halinde uygulanır.

Genellikle seanslar arası 15-30 gün aralıklı olacak şekilde ayarlanır. Her hastada aynı olmamakla birlikte genel olarak tedavi için 3 4 seans yeterli olmaktadır.

Son yıllarda giderek yaygınlaşan PRP destekli yara bakımı ile en iyi ve en kısa sürede cevap alınmaktadır.

Yine son yıllarda geliştirilen Kutalin Krem içeriğindeki mikrop öldürücü klorhexidin, iyileşmeyi hızlandıran triticum vulgare ve hamamelis virjiniana, deri ilarlamasini hızlandıran ve deri kalitesini arttıran dexpanthenol sayesinde daha hızlı iyileşme sağlamaktadır. Kutalin krem benzer sorun olan yatak yaralarında da iyi sonuç vermektedir.

Temel sorun olan varisler de uygun zamanda skleroterapi, köpük tedavisi veya diğer yöntemlerle tedavi edilmelidir. (5)

Varis Yarası Bakımı Nasıl Yapılır?

Diğer yaralardan daha zor iyileştiği için uzun zaman devam edeceği hastaya anlatılmalıdır. Sıradan yara bakımından daha uğraştırıcı olduğu bilinmelidir.

Dolaşımı düzenlemek için kompresyon bandajları veya kompresyon çorapları kullanılabilir. (3)

Çok değişik yara bakım ürünleri ve değişik yaklaşımlar vardır.

Varis Ülseri İçin İlaç Var mı?

Tek başına “şu ilacı kullanın geçer” şeklinde önerilebilecek bir ilaç yoktur. Kutalin krem iltihabı azaltır, iyileşmeyi hızlandırır, deri kalitesini arttırır ama buna rağmen pansuman, yara bakımı ve PRP yapılması gerekir.

Varis Ülseri Olan Hastanın Dikkat Etmesi Gerekenler Nelerdir?

Öncelikle yara çıkmadan varisler tedavi edilmelidir. Yara oluşumunu engellemek için küçük de olsa yaralanmalardan korunmalıdır. Dar ayakkabı giyilmemeli, küçük yaralanmalardan korunmak için çorap giyilmeli, böcek sokmalarından korunmak için pantolonun paçası kapalı tutulmalıdır.

Çok basit bile olsa varis varken yara çıktıysa en kısa sürede kalp damar cerrahının fikri alınarak tedavi başlanmalı, yaranın kronikleşmesi engellenmelidir.

Ayaklar yıkanırken yumuşak lif kullanılmalı, agresif davranmamalıdır.

Kaynak:

1- Wollina, U., Unger, L., Stelzner, C., Machetanz, J., & Schellong, S. (2013). Ulcus cruris. Der Internist, 11(54), 1323-1329.

2- Miller, A., & Ruzicka, T. (2001). Differentialdiagnose des Ulcus cruris. Der Hautarzt, 52, 593-603.

3- Dissemond, J., Assenheimer, B., Bültemann, A., Gerber, V., Gretener, S., Kohler‐von Siebenthal, E., … & Partsch, H. (2016). Kompressionstherapie bei Patienten mit Ulcus cruris venosum. JDDG: Journal der Deutschen Dermatologischen Gesellschaft, 14(11), 1073-1089.

4- Bossart, S., Seyed Jafari, S. M., Lehmann, M., Jossi‐Will, A., Sane, E., Heidemeyer, K., … & Schlapbach, C. (2022). Effect of topical application of platelet‐rich plasma on chronic venous leg ulcerations. Dermatologic therapy, 35(2), e15236.

5- Kahle, B. (2010). Foam sclerotherapy of ulcus cruris venosum. Phlebologie, 39(03), 152-155.